ŚWIAT LODU I OGNIA - czyli najładniejsza książka na polskim rynku

Na tydzień przed premierą ostatniego odcinka 8. sezonu ,,Gry o Tron’’, i ok. 7-8 godz. przed premierą odcinka przedostatniego, przygotowałem recenzję kolejnej książki George’a R.R. Martina. Tym razem jednak nie jest to kolejny tom Pieśni Lodu i Ognia, a coś wyjątkowego - ,,Świat Lodu i Ognia’’, czyli nieznana historia Westeros oraz Gry o Tron.

Książka jest swoistą encyklopedią wiedzy o nie tylko siedmiu królestwach, ale przede wszystkim kompendium wiedzy o wszystkich krainach, do których kiedykolwiek dotarli maestrzy i mistrele. Pretenduje też do miana podręcznika do historii i geografii w siedmiu królestwach. Skądinąd mówi ona, że tak naprawdę nazwa Siedem Królestw jest błędna, gdyż nie wlicza się w poczet siedmiu królestw Dorne oraz Krainy Korony, które stanowią swego rodzaju oddzielną krainę Westeros.

Jeśli chodzi o treść merytoryczną, to mamy tutaj dwie płaszczyzny. Pierwszą jest część mówiąca o panowaniu smoków, o Podboju Aegona, o Andalach i Dzieciach Lasu oraz Pierwszych Ludziach, a także o rebelii Roberta. Ponadto zawiera istotne informacje o początku znanego świata i pierwszych istotach, które zamieszkiwały dawniej krainy Westeros, Essos, Sothoryos i niezliczonej ilości wysp. I to właśnie jest część, co do której treści nie mam zastrzeżeń. Pierwsze 250 stron książki napisano naprawdę starannie. Przybliżono drobiazgowo każdą z krain Westeros oraz bardzo dokładnie streszczono kolonizację przez smoki. Ponadto jest to jedyna książka, któa naprawdę przybliża to, co działo sięprzed Podbojem oraz opowiada o Dzieciach Lasu i ich przyjaźni z olbrzymami. Napisano ją z niesłychaną wręcz pieczołowitością i zawiera ona też najwięcej najpiękniejszych grafik (do któych jeszcze nawiążę w tej recenzji). Aczkolwiek początki, czyli Historia Starożytna, to rozdział, które czytało mi się dość opornie. Era Świtu i przybycie Pierwszych Ludzi nie zostały bowiem opisane tak szumnie, jak się spodziewałem. To też stało się powodem, dlaczego po przeczytaniu ok. 30 stron porzuciłem dalsze czytanie tejże książki na prawie rok. Na szczęście nowy sezon serialu znowu obudził we mnie miłość do tego uniwersum, dzięki czemu powróciłem do ,,Świata Lodu i Ognia’’. I byłą to decyzja jednoznacznie słuszna. Wtedy bowiem rozpocząłem czytanie od Podboju. Wtedy również zaczęły pojawiać się w tekście wzmianki o tym, co pojawiało się w książkach i ekranizacji. Poza tym któż nie lubi dynastii Targaryenów – chyba nie ma takich osób; ewentualnie były, ale spłonęły. Nie miałem jeszcze okazji zapoznać się z ,,Ogniem i Krwią’’, ale na pewno porównam wtedy opisy królów w tamtej książce, z tymi tutaj. Co jednak zrozumiałe, te w ,,Świecie Lodu i Ognia’’ ograniczają się do kilkustronicowych przybliżeń sylwetek władców od Aegona I do Aerysa II – tym samym możemy rozszerzyć swoją wiedzę o postaci, które nie znalazły się w pierwszym tomie ,,Fire and Blood’’.

Co najlepsze – w tej książce omówiono też różnorakie poboczne wątki, którym w głównym cyklu poświęcono najwyżej pojedyncze wzmianki. Tutaj zaś mamy nawet szczegółowy opis Roku Fałszywej Wiosny, który okazał się przełomowym momentem dla rebelii Roberta. Swoją drogą dzięki zapoznaniu się z tą książką przestałem postrzegać Roberta jako grubego pijaka, który nie zasługiwał na tytuł rycerski - o królewskim nie wspominając. Ponadto warto wspomnieć o tym, jak przedstawiono tutaj każde z królestw. Każdemu bowiem poświęcono oddzielny podrozdział i przybliżono jego lokację, zasoby, dobra oraz mieszkańców; nie zapomniano też o ważnych szczegółach. Jednym z nich jest na przykład fakt, iż Północ wcale nie stanowi więcej niż połowę Westeros. W rzeczywistości zajmuje mniej niż 1/3 powierzchni krainy. Oprócz wymienionych przeze mnie wyżej rzeczy, w każdym podrozdziale opisano historię krainy od pierwszych władców, aż do obecnie rządzących rodów. Na duży plus zasługuje drobiazgowe podejście do każdej krainy, nie tylko tych największych jak Północ czy Krainy Zachodu. Cieszy mnie to bardzo, albowiem moją ulubioną krainą jest Dorne i niezmiernie byłem zadowolony, mogąc poznać wiele szczegółów o tym rejonie, o których nie wspominano dotąd inaczej niż szczątkowo.

Później mamy ok. 25 stron dotyczących Wolnych Miast. Jest to początek drugiej (ale stanowiącej ledwie trochę ponad 50 stron) części historii świata. Dotyczy on Essos oraz przeróżnych innych krain – innych niż Wolne Miasta. Jako że o Lorath, Norvos, Qohor, Swarliwych Córkach, Pentos, Volantis i Braavos maestrzy wiedzą najwięcej, dlatego też są to ostatnie szczegółowe rozdziały tej książki. Jest tu więcej faktów niż domysłów. Łatwiej też było sprawdzić autentyczność niektórych podań, gdyż między Wolnymi Miastami a Westeros krążą regularnie statki kupieckie. Stamtąd też przywędrowali Andalowie, gdy dwa kontynenty były jeszcze połączone lądowym mostem – który zniknął setki lat temu. Co do wartość merytorycznej tych rozdziałów również nie mam zastrzeżeń. One także są kopalnią wartościowych informacji dla fanów ,,Gry o Tron’’ i całego uniwersum.

Potem jest już jednak gorzej. Ostatnie bowiem 50 stron książki to szczątkowe informacje, w zasadzie przede wszystkim domysły i legendy, o krainach baaardzo odległych. Są wśród nich co prawda takie jak część o Sothoryos, gdzie dotarły nawet smoki, ale był to w tym wypadku jednorazowy przypadek. Jednak pierwsze 20 stron rozdziału ,,Poza Wolnymi Miastami’’ jest jeszczez w miarę dokłądnie przygotowanych i widać, że nie pisał tego jeden maester. Przybliżono sylwetki Ludzi Bez Twarzy oraz Czerwonych Kapłanów, za sprawą czego rozwiano kilka mitów na ich temat.

Niestety później wiedza do opisania krain jeszcze odleglejszych pochodzi przede wszystkim od Lomasa Obieżyświata. On to bowiem był jedynym, który dotarł np. do Leng, czyli naprawdę odległej krainy, której mieszkańcy na pewno nie spotkali smoków ani nie dotarli do Westeros. Jednak jeszcze przed Leng mamy strzępki informacji o innych krainach, które niestety są jedynie strzępkami. Szkoda, bo przykładowo Asshai przy Cieniu to naprawdę mroczna i intrygująca kraina, o której chciałbym się jeszcze czegoś dowiedzieć – niestety, jest ono końcówką znanego nam świata, gdzie docierają co prawda statki kupieckie, ale nie z Westeros, a ci, którzy wyruszyli, już nie wrócili.

Akurat przykład Asshai przy Cieniu jest fragmentem napisanym interesująco i przede wszystkim dobrze. Poprzednie niestety są tylko fragmentami różnych dzieł pojedynczych maerstów oraz minstreli, którzy swoją wiedzę natomiast opierają na legendach. Co jednak najbardziej mnie zirytowało, to to, iż są to jakieś krainy, o których nie ma ani słowa w głównym cyklu. Ba, nie padają nawet ich nazwy. Nie wiem rzez to, czy to wymysły George’a R.R. Martina, czy niezrealizowane pomysły, dla których nie znalazł on miejsca w głównym cyklu. Czy są potrzebne – polemizowałbym. Z jednej strony nie, bo nikt o nich nigdy nie wspominał, z drugiej zaś stają się miejscem, gdzie mogą rozwijać się kolejne fanowskie teorie oraz są miejscem, którego jeszcze n9ei znamy, i którego nie poznamy, gdy skończy się ,,Gra o Tron’’. Tym samym nie pogardziłbym jakimiś opowiadaniami umiejscowionymi w tamtych miejscach. Sam kontynent Essos jest przecież tak wielki, że niepodobna, aby został zwiedzony i poznany w stu procentach. Co z kolei sprawia, że jest jeszcze wiele do odkrycia.

W dotychczasowej części recenzji posługiwałem się konkretnymi liczbami stron, jednak mogłoby się wydawać, iż 20 czy 50 stron to mały – otóż nie w tym przypadku. Tekstu bowiem jest mnóstwo. Czcionka zaś jest tak mała, ze spokojnie zmieszczono dwie kolumny testu na każdej ze stron, co przekłada się na, niestety, wydłużony czas potrzebny, aby zapoznać się z treścią całej książki. Ponadto wydłużają go liczne wtrącenia, które z kolei rozciągają się na całą szerokość stron i które zapisano w specjalnych ramkach. Tak więc chcąc przeczytać tę pozycję warto uzbroić się w zapas wolnego czasu, bo, mimo że ma ona mniej niż 315 stron, nie przeczytamy jej w tydzień.

Skądinąd przeczytanie jej w tydzień nie sprawiłoby mi żadnej satysfakcji - oznaczałoby to bowiem, że jedynie przez kilka sekund spoglądałbym na ilustracje. A tych jest w książce blisko 200. I nie są to jakieś małe grafiki w rogach (tzn. takie również się tu znajdują, ale wtedy mamy ich na stronie np. 2 lub 3), a przepiękne grafiki na pół strony, czasem jedną a nawet całe dwie. Ich styl jest niezwykły. W kilkudziesięciu przypadkach wydawało mi się, że patrzę na grafikę komputerową zamiast na rysunek; kilkakrotnie zaś byłem pewien, że podziwiam zdjęcie, ale statki rodem ze średniowiecza uświadamiały mnie, iż oglądam ilustrację, nie zaś fotografię. Zwykle ilość nie równa się jakość. Może rzeczywiście byłoby też w tak w tym przypadku, jednak tutaj za grafiki odpowiada nie jednak osoba, a aż 27 osób – co sprowadza się do tego, że mamy mnóstwo różnych stylów i sprawia, że naprawdę nie wyobrażam sobie, jak można by nie zafascynować się tymi ilustracjami.

Na koniec chciałbym poruszyć kwestię ceny. Czy niespełna 70 zł to odpowiednia cena za tę pozycję? Według mnie jest to nawet zbyt mało. Mając tę książkę w rękach i oglądając jej zawartość na żywo wiele osób dochodzi do tego samego wniosku – ta pozycja warta jest każdych pieniędzy. Naprawdę fantastycznie, że ukazała się ona w języku polskim, bo nie potrafię jej porównać do jakiejkolwiek innej książki wydanej na naszym rynku. Nawet ,,Atlas Tolkienowski’’ wydaje się przy niej tracić wszelkie swoje atuty, za które tak go lubię. To po prostu fantastyczna książka przepełniona przepięknymi ilustracjami i będąca bezprecedensowym opus magnum każdego prawdziwego fana uniwersum George’a R.R. Martina.

(zdjęcia z Empik.com, tam bowiem były w najlepszej jakości, a tylko tak mogłem przynajmniej w niewielkim stopniu ukazać piękno tego, jak ta książka została wydana)